Bent

Μερικές σκέψεις για τη θεατρική παράσταση Bent, από το Theatroland

.

Την πρώτη φορά που είδα το Bent πριν περίπου 15 χρόνια είχαμε τη σιγουριά ότι η ανθρωπότητα έχει απαλλαγεί μια και καλή από το τέρας του ναζισμού. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το Νταχάου, ο αναίτιος εγκλεισμός, τα καταναγκαστικά έργα, το μίσος και η στέρηση των ατομικών ελευθεριών περισσότερο αποτελούσαν ένα σκηνικό φρίκης και ιστορικής μνήμης μέσα από το οποίο ο Martin Sherman, συγγραφέας του έργου, έστελνε το μεγαλύτερο πανανθρώπινο μήνυμα: η αγάπη θα ανθίσει ακόμα και μέσα στα σκατά. Αυτό είναι το ένα μήνυμα του Bent. Το άλλο είναι η προειδοποίηση: πόσο απέχει η φρίκη του ναζισμού από τη δική μας ζωή και πραγματικότητα; Όχι και πολύ, και όποιος δεν το καταλαβαίνει πρέπει επειγόντως να τρέξει στα βιβλία της ιστορίας. Ή να δει αυτή την παράσταση.

.

Σκέψου αυτό: Γεννήθηκες και μεγάλωσες στην ασφάλεια που προσφέρει το περιθώριο της ιστορίας, σπούδασες και βρήκες μια συμπαθητική δουλειά, έχεις φίλους και όσα χρήματα χρειάζεσαι για ένα ποτό στο μπαρ ή δύο, βέβαιος για τα ηθικά όρια της ανθρώπινης ζωής. Επίσης έχεις και χόμπι, σου αρέσει ας πούμε το ποδήλατο ή έχεις ένα μπαλκόνι με πολλά φυτά, κάνεις μαθήματα χορού και ακούς μουσική, ονειρεύεσαι το μέλλον, σίγουρος πως ό,τι κι αν γίνει πάντα θα έχεις την ευθύνη του εαυτού σου και την ελευθερία του αυτοπροσδιορισμού. Τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά. Και μια μέρα μπαίνουν στο σπίτι σου. Σε συλλαμβάνουν τα τάγματα του δημοκρατικά εκλεγμένου κράτους σου. Σε λίγες μέρες βρίσκεσαι σε ένα τραίνο για κάποιο Νταχάου. Στο δρόμο εφαρμόζονται στην πράξη οι αρχές της γενετικής καθαρότητας, η μυωπία του φίλου σου, ας πούμε, είναι μια βιολογική ανωμαλία που τιμωρείται με θάνατο, αν αντιδράσεις είσαι ο επόμενος. Αυτός είναι ο παραλογισμός του φασισμού. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης σου φοράνε τρίγωνο στο πέτο και σε αναγκάζουν να κουβαλάς πέτρες όλη μέρα. Οποιαδήποτε επικοινωνία με τους συγκρατούμενους ισοδυναμεί με σφαίρα στον κρόταφο. Στο εξής η ζωή σου εξαρτάται από τις διαθέσεις αυτών που έχουν στα χέρια τους εξουσία που τροφοδοτείται από μίσος, προκαταλήψεις και φανατισμό.

.

Όλα αυτά σου φαίνονται σενάριο επιστημονικής φαντασίας; Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα και στη Γερμανία πριν τον πόλεμο. Ο Μαξ και ο Ρούντυ ήταν δυο απελευθερωμένοι ομοφυλόφιλοι στο Βερολίνο που δούλευαν, αγαπούσαν τα φυτά και το ευκαιριακό σεξ και κρύβονταν από το σπιτονοικοκύρη τους όταν χρώσταγαν ενοίκια, όλα επιτρέπονταν στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ώσπου ένα βράδυ ο Χίτλερ αποφάσισε να καθαιρέσει τους ομοφυλόφιλους από τα στρατεύματα του και με το άρθρο 175 σε μια νύχτα η ομοφυλοφιλία μπήκε στην παρανομία γιατί οι εκφυλισμένοι κατέστρεφαν την Άρια φυλή. Ακολούθησαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα ροζ τρίγωνα που υποδείκνυαν τον πάτο του ανθρώπινου είδους, πιο κάτω και από τους Εβραίους.

.

Σε περιόδους φόβου και ανασφάλειας οι άνθρωποι κάνουν φριχτά πράγματα. Όλα όσα γνωρίζεις μπορούν να καταρρεύσουν από τη μια μέρα στην άλλη, όλες σου οι ανέσεις και οι σιγουριές εξαφανίζονται και η ίδια η ζωή έχει τόσο μικρή αξία όση μία πέτρα σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Δεν χρειάζεται φυσικά να είσαι ομοφυλόφιλος για να νιώσεις την απειλή που έρχεται με ταχύτητα φωτός, οι σύγχρονοι αυτόκλητοι εκπρόσωποι της λευκής φυλής δεν κάνουν διακρίσεις, καθετί διαφορετικό πρέπει να εξολοθρευτεί ως εστία μόλυνσης. Το λένε και τα ψευδεπίγραφα μανιφέστα τους, τα άτομα με ειδικές ανάγκες πρέπει να στειρώνονται ή και να θανατώνονται «για να μην βασανίζονται», τα ελαττωματικά πλάσματα, οι κληρονομικώς βεβαρημένοι, οι πνευματικώς καθυστερημένοι, οι σχιζοφρενείς, οι επιληπτικοί, οι φορείς μεταλλαχθέντων γονιδίων, οι αθεράπευτοι αλκοολικοί, οι προχωρημένοι τοξικομανείς και τόσοι άλλοι δεν έχουν θέση στην κοινωνία μας…

.

Είδα την παράσταση λίγες εβδομάδες αφότου μερικά μέτρα μακριά οι σύγχρονοι απόγονοι των ναζί έσπαγαν και έκαιγαν ένα άλλο θέατρο γιατί η παράσταση πρόβαλε την ομοφυλοφιλία και προσέβαλε τα χριστιανικά ήθη. Επίσης την ώρα της παράστασης οι πνευματικοί τους ηγέτες υπόσχονταν αίμα και ονειρεύονταν μεγαλόφωνα τη δική τους Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών. Κι αν σήμερα είναι μια χούφτα από μανιακούς μαχαιροβγάλτες που δρουν στα σκοτεινά, όταν αύριο τους δοθεί εξουσία όλοι μας είμαστε υποψήφιοι για μια θέση στο τραίνο για το Νταχάου. Στο μεταξύ προετοιμάζουν το έδαφος, σε αγαστή βεβαίως συνεργασία με την αστυνομία και το επίσημο ελληνικό κράτος. Το κουταβάκι του φασισμού που λίγο ως πολύ όλοι μαζί εκθρέψαμε με την άγνοια ή την αδιαφορία μας έβγαλε δόντια και δαγκώνει ανεξέλεγκτα.

.

Για όλα τα παραπάνω το Bent είναι το πιο χρήσιμο μάθημα ιστορίας που στις μέρες μας επαναλαμβάνεται ως τραγωδία. Αν είστε γονείς πάρτε τα παιδιά σας και πηγαίνετε να δείτε την παράσταση, αν είστε δάσκαλοι προτρέψτε τους μαθητές σας να μην την χάσουν, στους καιρούς που ζούμε μοναδικό μας όπλο είναι η μνήμη και τα διδάγματα της ιστορίας. Κι αν αυτοί δεν είναι αρκετοί λόγοι για να δει κανείς το Bent, υπάρχει κι ένας ακόμα: οι συντελεστές. Όλοι ανεξαιρέτως συγκλονιστικοί, βιωματικοί, παίζουν και με το τελευταίο κύτταρο του σώματος τους, αναγκάζουν το θεατή να συμπάσχει μαζί τους και να βιώσει έστω και για λίγο τη φρίκη του ναζισμού που έρχεται καταπάνω μας δείχνοντας τα κοφτερά του δόντια. Προλαβαίνουμε να του τα σπάσουμε!